De leerprincipes
Om te begrijpen hoe een hond leert, is het goed om twee leerprincipes te kennen, namelijk: klassieke conditionering en operante conditionering.
Je hond leert door ervaringen. In het geval van klassieke conditionering neemt je hond iets waar en verbindt daaraan een conclusie (hij leert oorzaak – gevolg). In het geval van operante conditionering voert je hond iets uit en dat gedrag heeft een consequentie.
Klasieke Conditionering.
Het kan goed zijn dat je aan het gedrag van je hond kunt zien, dat hij bepaalde conclusies trekt. Bijvoorbeeld: in het geval van de bedtijd, vertrekt je hond alvast naar zijn slaapplaats zodra hij door heeft hoe laat het is. Datzelfde gedrag kan je zien wanneer je hond begrijpt dat jij vertrekt en hij niet mee mag. Maar je hond kan dan bijvoorbeeld ook beginnen te piepen, wanneer hij het vervelend vindt om alleen thuis te moeten blijven. In het geval van de wandelschoenen staat hij bijvoorbeeld te springen (als hij zin heeft) of verdwijnt hij onder de bank (als hij geen zin heeft)…
Operante conditionering.
Honden hebben niet alleen graag duidelijkheid, ze hebben ook graag invloed op de situatie. In dit geval hebben we het over operante conditionering. Zelfbelonend gedrag is een voorbeeld van operante conditionering. Maar stel dat jouw hond probeert om eten van het aanrecht te stelen en er valt daarbij per ongeluk iets anders dat op het aanrecht staat op zijn hoofd. Dan kan je hond juist leren om dit niet meer te proberen. Eigenlijk is dit een correctie, maar in dit geval één die per toeval zonder iemands invloed is ontstaan.
Daarnaast kan ook iemand anders een rol spelen in operante conditionering bij jouw hond. Bewust of volledig onbewust. Bijvoorbeeld: jouw hond springt tegen mensen op die op bezoek komen. Die mensen proberen jouw hond van zich af te duwen. Maar wat ze zich daarbij niet realiseren, is dat ze dit gedrag eigenlijk juist belonen. Want jouw hond krijgt aandacht en dat vindt hij fantastisch. Wat hij leert is dat springen hem aandacht oplevert. Hij zal het gedrag hierdoor herhalen, terwijl je eigenlijk juist het tegenovergestelde wilde bereiken. Wees je dus heel bewust van de belevingswereld van jouw hond en de leerprincipes die een rol spelen tijdens je training en zelfs de dagelijkse gang van zaken.
Wanneer jouw hond een slechte ervaring op doet als gevolg van zijn gedrag – zal dit gedrag afnemen. Wanneer jouw hond een prettige ervaring op doet als gevolgd van zijn gedrag – zal dit gedrag toenemen.
Bedenk dus welk gedrag je wilt belonen en hoe. Kijk daarbij goed naar je hond, wat is voor jouw hond echt een goede beloning? Aandacht, lekkers, speeltje… Kies altijd voor belonen om je hond gedrag aan te leren, in plaats van ongewenst gedrag bestraffen. Straffen werkt in veel situaties nadelig, omdat je hond geen alternatieve manier kent om met dezelfde situatie om te gaan. Je hond leren wat hij wél moet doen, in diezelfde situatie, werkt dus vaak veel beter. Bovendien heeft straffen als negatief gevolg dat je hond bang voor je wordt en dat is zeker geen goede basis voor jullie relatie.
Waarom vertoont je hond bepaald ongewenst gedrag?
Agressie ontstaat in de meeste gevallen vanuit angst. Dergelijk gedrag bestraffen, maakt de hond alleen maar angstiger en lost het gedrag dus niet op. Dat is de reden dat er bij het toepassen van een goede therapie, gekeken wordt naar de associatie die de hond heeft met een bepaalde situatie. Die associatie veranderen, lost vaak ook het bijbehorende ongewenste gedrag op. Tijdens training wordt er meer gekeken naar de onderliggende emoties dan naar het gedrag dat hierdoor is ontstaan.
Belonen / bekrachtigen
Iets is een bekrachtiger als het het gedrag laat toenemen. Vaak wordt ook de term beloning gebruikt. Toch is een beloning niet hetzelfde als een bekrachtiger. Een voorbeeld daarvan zie je vaak als mensen hun hond als beloning over de bol aaien. Heel veel honden vinden dit helemaal niet prettig en bij die honden zal het ook zeker niet als bekrachtiger fungeren, ze zullen geen gedrag gaan herhalen om weer die aai over de bol te krijgen.
Andersom kan iets wat niet als beloning bedoeld is, wel als bekrachtiger werken. Mopperen op je hond als hij loopt te zeuren om aandacht is daar een voorbeeld van. Het mopperen is vast niet bedoeld als beloning, maar kan wel als bekrachtiger werken doordat het gevolg van het zeurgedrag aandacht van de baas is.
Straffen
Nu kan gedrag naast prettige gevolgen ook vervelende gevolgen hebben. Als de gevolgen van gedrag ervoor zorgen dat het gedrag afneemt, dan is er sprake van straf. Het verschil tussen bekrachtigen en straffen is of het gedrag toeneemt of afneemt. Daarnaast wordt er bij operante conditionering nog het onderscheid gemaakt tussen positief en negatief. Dat heeft in deze zin niets te maken met het idee dat de consequentie van het gedrag voor het dier of de mens positief of negatief is, maar met of er iets toegediend wordt of iets weggenomen.
Positive Reinforcement
Bij de training van dieren, en dus ook honden, wordt vaak gebruik gemaakt van voer als positieve bekrachtiger. Voedsel is een primaire bekrachtiger. Primaire bekrachtigers voorzien in basale levensbehoeftes. Voor dieren is voer een goed middel om hen te trainen. Maar ook spel kan een goede bekrachtiger zijn. Een ander voorbeeld van een bekrachtiger is prijzen of aandacht schenken. Dit valt onder sociale bekrachtiging. Ook bij sociale dieren, als honden is het bij een groep horen belangrijk voor de overleving en kan prijzen als bekrachtiger werken.
Negative Punishment
Er wordt iets dat de hond graag wil hebben weggenomen om het gedrag te laten afnemen. Hierbij kan gedacht worden aan het niet geven van een voertje na een niet goed uitgevoerde oefening. Maar ook als een hond bijvoorbeeld opspringt of blaft voor aandacht, kun je negatieve straf toepassen door hem dan juist geen aandacht te geven.
Negeren van ongewenst gedrag
Dit onthouden van aandacht is waarschijnlijk de oorzaak van het wijdverbreide misverstand dat ‘positieve trainers’ al het ongewenste gedrag altijd negeren. Negeren (het wegnemen van aandacht) is een negatieve straf die eigenlijk alleen zinvol is als het gedrag van de hond bedoeld is om aandacht te krijgen. Als de hond op zijn gemak het aanrecht leeg staat te eten of de stoelpoten kapot aan het knagen is, zal negeren er zeker niet voor zorgen dat dit gedrag afneemt (voorkomen is hier een betere strategie).
www.hondentrainer.nu 